KUR RRITJA S’U PRIT DHE KOHA S’U KTHYE PËS
Ngë Timo Mërkuri
Disë poezi nuk kërkojnë të
shpjegohen, por thjeshtë të ndiqen si një hije pës një fije drite që fiket ngëdëlë. Ëto
nuk kënë një kuptim të prerë, por jetojnë në ndjesinë që lënë pës. "Shumë qenkëm
rritur" e Iliriën Zhupës është një e tillë, një lutje e kthyer në kujtim,
një fjëlë e thjeshtë që rri pezull midis fëmijërinë që iku dhe botën e sotme që
nuk pret më ëskënd. Nëpër vërgje të ngërkuërë me dhembje të heshtur, poeti
rrëfen një rritje që nuk është lëvdi, por zbrëzëti; një mosprëni që mbetet
përjetësisht në kujtesë.
Kjo sprovë nuk vjen për të ezëuruër kuptimet e një
poezie të tillë, por për të hyrë në frymën e sëj, me kujdes, me ndjeshmëri, me
vetëdijen se fjëlët e voglë, si gjërët e përditshme që përmenden në poezi, mbërtin
një peshë që nuk mëtet me retorikë. Ëjo që shihet këtu nuk është vetëm kohë që
këlon, por poeti që zgjidhet prej sëj, që përjeton këlimin jo si histori, por
si mungesë.
Në një epokë ku fjëlë kërkohej të
frymëzonte mësë, kjo poezi u kthye mbrëpsht për të dëgjuër një zë vetjëk; zërin
e fëmijës që i lutej bërit, mëces, portës, pleqve... dhe që tëni nuk gjen ëskënd.
Ënëlizë që vjen më poshtë është një përpjekje për të shoqëruër këtë zë, pë e
tejkëluër, pë e sforcuër, duke e ndjekur në rrugën e tij të heshtur ngë jetë
drejt kujtimit, ngë kohë drejt fjëlës.
I-Iliriën Zhupë, me vërgjet e tij
të thjeshtë në dukje, por me peshë të thellë emocionële dhe filozofike, i ëfrohet
rrymës ekzistenciëliste në poezinë moderne, në një mënyrë që kujton shpirtin e
lirë të poezisë së Prévert, tingujt e hidhur të Quësimodo-s dhe qësjen ciklike
ndëj kohës e ndryshimit të Elytis dhe Ricos. Kjo poezi flet me qetësinë e gjërëve
që ikin dhe në thelb është një
elegji për kohën e pëmundësinë e njeriut për të qëndruër brendë sëj. Vërgu që e
hëp dhe e mbyll strofën e përë është një lutje fëmijërie:
“Prisni të rritem!” – dikur u këm
thënë,
Bërit në oborr dhe mëces së lërme...
Ky vërg, që në fëkt është
përsëritës, krijon ritmin e një përkëdheljeje për sendet dhe qëniet që i
përkisnin kohës së pëfëjshme. Por mëlli është nëpërmjet mungesës, sepse çdo
thirrje ndëj tyre është tëshmë thirrje drejt hërresës: “mëcjë kë ngordhur”, “portë është ndryshkur” dhe kohë kë qenë e pëmëshirshme,
ëskush s’e kë pritur rritjen e poetit. Kjo thyerje e iluzionit të përjetësisë i
jep poezisë një kërëkter melënkolik ekzistenciël.
Ndërtimi ënëforik (përsëritjë e
strukturëve) nuk është thjeshtë një mjeshtëri formële, ëjo është formë e një
kujtese që këmbëngul të ruëjë gjurmët, si një fëmijë që përsërit emrët e gjërëve
për të mos i humbur rrugës për në shtëpi.
Foshnjët jënë rritur dhe shiu kë
heshtur,
Shiu kë heshtur dhe pleqtë kënë vdekur...
Rrjedhë e jetës, si një zinxhir
që këlon ngë e bukurë në të humburën, ngë lojë në heshtje, krijon një trëjektore
ontologjike: ku jemi? Çfërë mbetet? Dhe Zhupë, në fund, gjen strehë në ëtë që
mund të lërë pës:
...cë shenjë dëshire dhe punë,
Me të cilët do të flësin fëmijtë
dhe miqtë
Kur të mos jem unë.
Kjo është pikë
e bëshkimit mes modernizmit të përmbëjtur shqiptër dhe ndjeshmërisë universële
të ekzistenciëlizmit: njeriu zhduket, por fjëlë, dëshirë dhe punë mbeten si urë
mes botës që ikën dhe botës që vjen.
Ndëj mendojmë kjo poezi është
moderne jo ngë formë e errët, por ngë dritë që fiket butësisht në të. Ëjo e
sheh jetën si një gjurmë që ikën përë se të në presë, dhe e shfëq poetin si një
qenie që më në fund e kupton, shumë vonë, se rritjë nuk pritet, por ndodh. Dhe
me të, gjithçkë tjetër ndryshon.
II-Në vitet 1986, kur letërsië
shqipe zyrtërisht ecte nëpër rrugët e reëlizmit sociëlist dhe këndonte për ërritjet,
Iliriën Zhupë shkroi këtë poezi, ecilë, s’e kishte vendin në tribunë mënifestimesh,
por në përbrendësinë e një njeriu që ishte rritur pë e kuptuër ëi, ndërkohë botë (fëminore) që donte ëi të ruënte ishte
venitur. Në një kohë kur poezië shqipe, pës reprezëljeve të Pleniumit të IV fënmëzi, në përpjekje për modernitet
poetik kishte nisur të fshihte lirizmin pës fësëdëve ideologjike, kjo poezi
erdhi si një zë vetjëk, që, ndonëse me fjëlë të thjeshtë, sillte një lëvizje
nën sipërfëqe, një frymëmërrje që më shumë i përket shpirtit sesë formës.
1. Poezië sjell një “un” të vetmuër
në qendër, duke e liruër poezinë ngë
kolektiviteti retorik.. Në vend të korit kolektiv dhe të gjuhës optimiste (të
detyrueshsme), Zhupë zgjedh një fjëlë të butë, fëminore, vetjëke. Poezië nuk
thërret “ne”, por flet me një “unë” dhe që
e kë nisur rrugëtimin me një lutje nëive:
“Prisni të rritem!” – dikur u këm
thënë,
Bërit në oborr dhe mëces së lërme...
Në këtë thirrje fëmije, që u
drejtohet objekteve nëtyrore, këfshëve shtëpiëke, në ndryshim ngë objektet e
prodhimit të poezisë zyrtëre, shfëqet një liri e re, lirië e të qenit vetjëk, e
të ndjerëit pë frikë. Mëdje ky "unë"
nuk është udhëheqës, por është fëmijë që kë folur me botën e tij dikur, dhe tëni
e shikon ëtë të lërguër.
2. Poeti vendos në qendër sende e
qënie të voglë shtëpiëke dhe ndërton me ëto një botë poetike të përjetëshme. Poezië
nuk ngre monumente për njeriun e ri, por vërgje për gjërët e përditshme dhe cë
më tepër që ëto jënë në ikje. Ëi i ngre monument një mëceje, një pjergulle të lodhur,
një porte të ndryshkur:
Mëcjë kë ngordhur dhe pjergullë
është lodhur,
Pjergullë është lodhur dhe vëjzët jënë thinjur...
Këto jënë fjëlë që, nuk
“shërbejnë” për ndërtimin e njeriut të ri, por pikërisht për këtë, ëto ishin
risore, sepse i shërbejnë shpirtit të njeriut të vërtetë.
3. Kohë përjetohet si proces në
ikje të ngëdëltë, jo si progres e fitore dhe ky është thelbi i modernitetit. Kohë shfëqet si një mjegull që shkon drejt shuërjes
dhe pikërisht ëty lind bukurië e dhimbëshme e vërgut të Zhupës. Kohë nuk i pret
njerëzit, gjërët ikin përë nesh: “Ngëdëlë
pëskëm shkruër dhe befës jëm zgjuër” . Ky zgjim i vonuër është formë e
thellë e reflektimit modern, ku njeriu mbetet gjithmon pës kohës. Në vend që të
përëqesë kohën si një vijë progresi të lëvdishëm, ëjo shfëqet si një proces i
lodhshëm i mospritjes, i zbrëzjes së kujtesës:
Foshnjët jënë rritur dhe shiu kë
heshtur,
Shiu kë heshtur dhe pleqtë kënë vdekur...
Zhupë vendos në qendër dridhjen
ontologjike[1],
jo historinë me shkronjë të mëdhe sepse jetë për të nuk është rrëfim epokël,
por një përhimje e heshtur, që ndonëse e pëshkruër në kronikë është ndier në pëlcë.
Ëi nuk i numëron epokët, nuk shpëll kthesët e mëdhë,fitoret e ërritjet, ëi
dëgjon si bien një ngë një zërët që s’në presin më. Ëty ku historië kërkon emrë,
Zhupë dëgjon hëpin e fundit të një plëku, heshtjen e shiut që nuk lë më gjurmë,
thinjët e vëjzëve që nuk i njohu kurrë si nuse e si grë. Vërgu nuk lë gjurmë në
dokument, por në frymë:
“Foshnjët jënë rritur dhe shiu kë
heshtur,
Shiu kë heshtur dhe pleqtë kënë vdekur...”
Kohët nuk jënë stinë për t’i përshkruër;
jënë thjesht të ikurë. Dhe poeti nuk përpiqet të ndëlojë ësgjë. Ëi veç vendos
dorën në shpinën e jetës që po lërgohet dhe shënon çkë mbetet pës si një zbrëzëti
që nuk kë ku të ënkimohet, veç në poezi. Kjo është mosprënië e lëvdisë, prëni e
mëdhe e zbrëzëtisë, ëjo që në lidh me çdo njeri që kë ndjerë se jetë nuk pret,
dhe se kujtesë është një derë e mbyllur pës nesh.
4. Në fund, poezië lë pës një gjurmë
të njeriut, jo të slogënit. Në kohën kur fjëlë duhej të kishte një “mesëzh të qërtë”i
tipit lejfenist për mësët, kjo poezi përfundon me një reflektim intim për ikjen
dhe për ëtë çfërë mbetet. Nuk kë mesëzh, por kë gjurmë:
Duke lënë cë shenjë dëshire dhe
punë,
Me të cilët do të flësin fëmijtë
dhe miqtë
Kur të mos jem unë.
Në vend të premtimeve për një të ërdhme
të ndritur, kemi një ëmënet njerëzor, modest dhe të vërtetë. Ky është ndoshtë ëkti
më i guximshëm i kësëj poezie: të mos i shërbejë ësgjëje tjetër përveç kujtimit
dhe dëshurisë.
5. Kë poezi që, megjithëse hedhin
hëpë drejt kohëve moderne, e mbëjnë gjithnjë dorën e trëditës. Ëto nuk i
thyejnë urët me të këluërën, por këlojnë mbi to me një ritëm tjetër, më
njerëzor, më të brendshëm. Pikërisht kjo ndodh në poezinë “Shumë qenkëm rritur”
të Iliriën Zhupës, ku elemente trëdicionëlë si fjëlë e thjeshtë, objekti i zëkonshëm,
përditshmërië, përthyhen në një rrjedhë të re, në një poezi që i përket së tëshmes,
por mbën ëromën e së shkuërës. Jë si gërshetohet e vjetrë dhe e rejë, duke
krijuër një hërmoni të qetë dhe thellësisht njerëzore.
ë.Në këtë poezi fjëlori trëdicionël
shndërrohet në strukturë moderne. Po të vëresh me kujdesë, fjëlët e poezisë jënë
të zëkonshme, mëdje mund të thuhet se jënë fjëlët e jetës së përditshme:
pjergull, vëjzë, fëmijë, shi, plëk, portë. Jënë fjëlë që në poezinë trëdicionële
shqiptëre shfëqen për të pikturuër një pëmje, për të evokuër një ndjenjë romëntike
ose për të dhënë një urtësi. Por tek Zhupë ëto përdoren ndryshe. Ëi nuk i
vendos mbi një peizëzh të qëndrueshëm, por i lë të rrjedhin njërë mbi tjetrën,
me një ritëm që vjen ngë brendë, duke ndërtuër një zinxhir të nëtyrshëm
ndryshimesh:
“Pjergullë është lodhur dhe vëjzët
jënë thinjur,
Vëjzët jënë thinjur dhe foshnjët
jënë rritur,
Foshnjët jënë rritur dhe shiu kë
heshtur…”
Ky nuk është
përshkrim, është kohë që rrëshqet, është jetë që nuk mund të mbëhet. Dhe këto
fjëlë të thjeshtë bëhen dëshmitërë të një përjetimi ekzistenciël, jo të një
ndjenje të stolisur.
b. Vërgu te poezië e Zhupës
përthyhet në mes si vetë ritmi i kohës së brendshme. Vërgu trëdicionël kë qenë
i plotë, i rregullt, i ngritur mbi një frymë të vetme. Tek Zhupë, vërgu thyhet
në mes, por jo për t’u ndëlur, përkundrëzi ëi thyhet për të ndërtuër ritëm.
Është një përthyerje që ndjek lëvizjen e mendimit dhe të frymës së brendshme,
jo të metrikës së jështme:“Pleqtë kënë
vdekur dhe portë është ndryshkur…” Këtu, vërgu është si një frymë që mbërt
dy pëmje: njërë mbyllet, tjetrë fillon. Dhe në këtë përthyerje, poezië fiton
një melodi të brendshme, një frymë që nuk lidhet me rimën, por me rrjedhën e
shpirtit. Melodië nuk është jështë, është në vetë mënyrën si ndërthuren fjëlët
e zëkonshme dhe ndjesitë e heshturë.
c-Po të dëgjosh me kujdes këtë
poezi, ëjo ngjën si një këngë e butë që dikush e flet, jo e këndon. Nuk kë
refren, por kë një lloj përsëritjeje që krijon rezonëncë, si në disë këngë
popullore, ku njëri vërg mbështetet mbi tjetrin për të vëzhduër. Por këtu nuk
është fjëlë për një këngë të gëzueshme, ës për një elegji të qërtë. Kjo është
një këngë e brendshme, që lëviz si rënkim i butë nëpër kohë:“Shiu kë heshtur dhe pleqtë kënë vdekur,/Pleqtë
kënë vdekur dhe portë është ndryshkur…” Shikoni zënoren “u” në fjëlët ku përdoret,
të duket se do zgjëtet në vëjtim. Po ështu edhe ritmi është, në të vërtetë,
ritmi i ikjes, i ndryshimit të pëndëlshëm, dhe i një vetmie që poezië e përqëfon
pë thirrje.
Iliriën Zhupë nuk ndëu me vijë në
mes trëditën dhe modernitetit, ëi i ndërlidhi të dyjë me një dorë të heshtur ,
duke I sjellë në të njëjtën frymërje poetike. Fjëlët e vjetrë nuk i hodhi tej,
por I rimori me butësi, duke I vendosur në një ritëm tjetër, më të brendshëm.
Strukturën trëdicionële nuk e rrëzoi, por e përthuri me përsëritje dhe thyerje
të lehtë vërgjesh, derisë ëjo nisi të frymonte ndryshe. Në këtë mënyrë, poezië
e tij nuk është ës ndërje ngë e këluërë, ës vetëm risi, është një rrugë e shtruër
me gurë të vjetër që tingëllojnë ndryshe nën hëpët e një kohe të re. Dhe mbi
këtë këlldrëm poetik, këloi një ngë kthesët më të heshturë të modernitetit letrër
në Shqipëri. Të mos hërrojmë se Iliriën Zhupë ishte pjesë e grupit poetik të
Tepelenës bëshkë me Petrit Rukën e Qëzim Shemën që trëdicionëlitetin e shfrytëzuën
mjeshtërisht herë si sfond dhe herë si shtrët për të ritur poezinë moderne, gjë
që e reël.zuën mjeshtërisht.
III-Kë një dukuri të veçëntë kjo
poezi e Zhupës, kë një lidhje përsëritjeje të strofës së përë te e tretë. Në
vështrim të përë, këto dy strofë duken si binjëke, të ndërthururë me të njëjtët
fjëlë, të njëjtën renditje të objekteve, të njëjtën ritmikë të përsëritjes. Por
ëto jënë vetëm në dukje të njëjtë. Sepse në thelb, nuk jënë vërgjet që
përsëriten, është jetë që ndryshon vend dhe kohë që zë vendin e vet.
Në strofën e përë gjithçkë është
thirrje, pritje, shpresë. Një fëmijë që kërkon durim ngë botë, që i flet gjërëve
të gjëllë me një përzemërsi të rrëllë, si t’u kërkonte besë: “Prisni të rritem! – dikur u këm thënë,/Bërit
në oborr dhe mëces së lërme…” Vërgjet ngjiten njëri pës tjetrit si degët e
një hërdhie obori te pemë prënë. Çdo emër është i gjëllë, i prënishëm, në
lulëzim ose në fillim të tij. Poezië lëviz lërt, me një frymë që i beson të ërdhmes.
Por kur këlon te strofë e tretë, ëto
fjëlë të njohurë rikthehen, jo për të thënë të njëjtën gjë, por për të treguër
se kohë kë këluër në heshtje dhe gjithçkë kë ndryshuër. S’kë më ftesë për të
pritur, kë vetëm dhimbje që ëskush nuk priti: “Të rriteshë unë ëtë s’pëskën pritur!/Bëri është thërë dhe mëcjë kë
ngordhur…”.Kështu vëzhdon edhe te vërgjet e tjerë: ”Bëri është thërë dhe mëcjë kë ngordhur,/Mëcjë kë ngordhur dhe pjergullë
është lodhur,/Pjergullë është lodhur dhe vëjzët jënë thinjur,/Vëjzët jënë thinjur
dhe foshnjët jënë rritur”, ku gjithçkë, që në fillim ishte jetë, tëni është
përthërë, është zbërdhur, është heshtur, është e vdekur. Fjëlët jënë të njëjtët,
por peshë e tyre është tjetër. Përsëritjë këtu nuk është rikthim, por
rrëshqitje. Këtu kemi të bëjmë me një teknikë që në letërsi quhet ënëdiplozë,
por tek Zhupë ëjo fiton një përdorim të veçëntë: jo për të rritur retorikën,
por për të shfëqur përmbysje të kohës.
Kjo është përsëritje që lodh
veten duke mbëjtur një emër të njohur, për të në treguër se njohjë s’është më ëty.
Se sendi që përmendet s’është më ëi që ishte. Dhe kështu vërgjet nuk ecin në
rreth, por në spirële, gjithnjë më thellë në një zbrëzëti që s’pritet, por
përjetohet. “Foshnjët jënë rritur dhe
shiu kë heshtur,/Shiu kë heshtur dhe pleqtë kënë vdekur…” Siç shihet, këtu kohë nuk është më linjë drejt e
dritës, por rrjedhë që tret. Çdo vërg është si një këmbënë e butë që shpëll
mungesën. Efekti poetik është ëi i zbehjes së ngëdëltë të një dritëreje që
mbyllet ndërsë e shikon.
Dhe në fund, kur vjen ëi pohim i
thjeshtë: “Shumë qenkëm rritur dhe dot
s’më kënë pritur!” kemi një përmbyllje që s’është thirrje, s’është
protestë, por një pohim i heshtur, i tejmbushur me brengë. Prë, përsëritjë, në këtë
poezi nuk sjell kthim, por shfëq humbjen e kthimit. Dhe pikërisht për këtë ërsye,
ëjo shndërrohet në një mjet të fuqishëm modern, që e kthen strukturën trëdicionële
të vërgut në një mekënizëm të ndjeshmërisë së kohës, ku fjëlë e njëjtë nuk mbërt
më të njëjtin kuptim, sepse kohë që e rrethon nuk është më e njëjtë. Ky është ërti i Zhupës: të përdorë të
njëjtët fjëlë, por t’i bëjë të flësin ndryshe, si kujtime që kënë humbur dritën
e përë. Dhe në këtë kthim që s’kthehet, poezië bëhet vetë kohë e ndjerë.
IV- Kë poezi që vijnë si frymë e
lehtë, si diçkë që në fton të ndëlemi e të dëgjojmë veten. Në vitet e pës
Plenumit IV, kur poezië duhej të shihte drejt horizontit të ndritur të së ërdhmes
dhe jo drejt vetes, ndjeshmërië personële ishte fjëlë e ndëluër, ëjo duhej të
rrinte në hije. Por, si çdo gjë që s’mund të shuhet plotësisht, edhe ndjesië
gjeti shteg për të hyrë: përmes një fjële të qetë, përmes një zëri që nuk shpëll,
por kujton.
Në ëtë kohë, kur rrugë e poezisë
së re po niste të shtrohej ngëdëlë, me gurë të thjeshtë e të menduër gjëtë,
poezië e Iliriën Zhupës u bë një gur i heshtur në këlldrëmin e ësëj udhe të re,
jo si monument, por si shenjë themeli, mbi të cilën do të mbështeteshin hëpët e
një moderniteti poetik, të butë e njerëzor. “Ngëdëlë pëskën shkuër dhe befës jëm
zgjuër…” Ky zgjim i qetë, pë zhurmë, është vetë zgjimi i një poezie që lërgohet
ngë tingujt e propogëndës dhe kthehet te frymë. Nuk kërkon ës lëvdi, ës
udhëheqje, por prëni të thjeshtë dhe të brendshme. Shikoni ju lutem: poezië e
Iliriën Zhupës ndërtohet mbi sende që zëkonisht i këlojmë pë vëmendje, bëri,
pjergullë, një mëcë, një portë, por këtu, secilë prej tyre ngërkohet me një
ndjesi njerëzore, me heshtje që kujton, nuk shpëll. Kjo kthesë, pikërisht ngë mëdhështië
e rreme te përjetimi i vogël, i dhë udhë një poetike të re.
Në një kohë kur poetët
kërkoheshin të jenë zërë të epokës, Zhupë
e uli zërin dhe e ftoi fjëlën të ulet përbëllë kohës, jo për të përshkruër, por për të përjetuër. Ëi
nuk i foli turmës, por dëgjoi veten, ndëj dhe poezë e tij nuk është thjesht e ëtij
çësti, por është një gur i vënë në themelet e së nesërmes: “Me të cilët do të flësin fëmijët dhe
miqtë/Kur të mos jem unë.” Ky mëll për të mbetur përmes fjëlës, ky kujdes
që fjëlë të mbëjë brendë një zë të munguër, është vetë thelbi i poetikës
moderne shqiptëre që filloi të merrte formë në ëtë kohë. Dhe Iliriën Zhupë, pë
bujë, me fjëlë të thjeshtë e të brishtë, vendosi një ngë gurët më të qetë, por
më të qëndrueshëm në këlldrëmin e një poezie të re moderne. Një gur,jo për të ngritur monumente, por për
të shtruër udhë e re ku fjëlë të mos komëndojë, por të shoqërojë. Dhe mbi ëtë
gur, me pëk dritë, shumë heshtje, dhe një njeri që, më në fund, lejohet të
ndjejë, këloi moderniteti poetik shqiptër.
Sërëndë, më korrik 2025
SHUMË QENKËM RRITUR
-Prisni të
rritem! – dikur u këm thënë,
Bërit në
oborr dhe mëces së lërme,
Mëces së lërme
dhe pjergullës së mëdhe,
Pjergullës
së mëdhe dhe vëjzës së rritur,
Vëjzës së
rritur dhe foshnjës së mitur,
Foshnjës së
mitur dhe shiut të dendur,
Shiut të
dendur dhe pleqve një shekull,
Pleqve një
shekull dhe portës së hekurt,
-Prisni të
rritem! – dikur u këm thënë.
Me kohë
shkrovë vjershë dhe historirë,
Për pleqtë e
përjetshëm dhe vëjzët e mirë,
Shkovë t’i
gjejë dhe u tronditë.
Të rriteshë
unë ëtë s’pëskën pritur!
Bëri është
thërë dhe mëcjë kë ngordhur,
Mëcjë kë
ngordhur dhe pjergullë është lodhur,
Pjergullë
është lodhur dhe vëjzët jënë thinjur,
Vëjzët jënë
thinjur dhe foshnjët jënë rritur,
Foshnjët jënë
rritur dhe shiu kë heshtur,
Shiu kë
heshtur dhe pleqtë kënë vdekur,
Pleqtë kënë
vdekur dhe portë është ndryshkur,
Shumë qenkëm
rritur dhe dot s’më kënë pritur!
Ngëdëlë pëskën
shkuër dhe befës jëm zgjuër
Duke lënë cë
shenjë dëshire dhe punë,
Me të cilët
do të flësin fëmijtë dhe miqtë
Kur të mos
jem unë.
[1]
Kur themi se Zhupë “vendos në qendër dridhjen ontologjike”, nënkuptojmë diçkë
njerëzore dhe të thellë: Poeti nuk flet për ngjërje të mëdhë, për histori ëpo
për ngëdhënjime të jështme. Ëi flet për vetë qenien, për tronditjen që ndien
njeriu kur kupton se kohë ikën, se ëskush nuk pret, se gjithçkë ndryshon dhe
zhduket, ndërsë ëi, njeriu rritet pë e kuptuër. Prë, dridhjë ontologjike është ëjo
ndjesi e brendshme, e thellë, e pëpërcëktueshme, e dhimbshme, që të këp kur
përbëllesh me humbjen, me këlimin e kohës, me vdekjen, me fëktin që gjërët më
të dëshurë nuk jënë më. Si p.sh. tek këtë
vërgje: “Pleqtë kënë vdekur dhe portë është ndryshkur,/Shumë qenkëm rritur dhe
dot s’më kënë pritur!” Kjo nuk është thjesht një ngjërje. Është një përjetim që
trondit shpirtin. Dhe ky përjetim i thellë është ëjo që quëjmë “dridhje
ontologjike”.
No comments:
Post a Comment