Timo Merkuri

 

ZBRITJA E PROMETHEUT NGA SHKËMBI

 

 

 Nga Timo Mërkuri

Nuk ka thirrje entusiazte, as hossanara në zbritjen e Prometeut nga shkëmbi te poezia interesante e Roberti Martikos.As flakë që të ndriçojnë, as lavdi që të thërrasë turma në emrin e tij.

Një heshtje është ulur mbi plagët e tij,

një heshtje “që nuk shërohet me lavdi.”

Poezia e Robert Martikos nuk e rindërton mitin për ta madhëruar e hymnizuar sërish heroin,por për ta çliruar nga barra e përjetshme e sakrificës dhe e lavdisë.Prometeu i kësaj poezie nuk është më zjarri që digjet për të tjerët,por hiri që mbart përbrenda një qetësi të re- jo dorëzim, por liri e kthjellët.

“E ç’të bëjë me zjarrin? E dhanë për tym.

S’e deshën për dritë që ndriçon kuptime,

por për natë që përvëlon.”

Një këndvështrim krejt origjinal në çmitizimin e mitit,ku zjarri- dhurata hyjnore e njohjes -shndërrohet në tym enë mjegull që nuk ndihmon për të parë,por për të humbur rrugën.Poeti shfaq një botë, një shoqëri njerëzore që nuk e do dritën,jo sepse nuk e kupton, por sepse i trembet kuptimshmërive që ajo sjell. Kjo është një kritikë e heshtur por therëse:njerëzit shpesh nuk kërkojnë shpëtim,por një çast ngushëllimi të lehtë si ai skllavi që nuk kërkon liri por një pjatë më tepër ushqim. Ky mund të jetë e të quhet me emrin e tij "mjerimi njerëzor", por që sot ajo pjatë gjellë shpesh quhet arritje, përparim, meritë e qeverive etj.

“Njerëzit duan shpëtimtarë për çaste,

jo shoqërues të mendimit të gjatë.”

Kjo është zemra filozofike e poezisë:ajo çka Prometeu solli, bota nuk e pranoi. Jo sepse nuk mundi, por sepse nuk deshi, nuk guxoi të ecte gjatë me atë.Kur etja për liri mbetet sipërfaqësore,edhe prurësi i saj s’ka më ç’të japë. Nuk ka më nevojë për mision. Prometeu nuk largohet me hidhërim, por me një lloj keqardhje, dhimbje që vjen nga kuptimi i thellë i natyrës njerëzore.

Ai zgjedh të qëndrojë “mes gurëve që s’presin lavdi,” larg britmave, larg altarit të heroit.

“Dhe aty, ku nuk i duhej më të mbante barrën e botës,

u bë i qetë- jo i dorëzuar, por i lirë nga etja për të shpëtuar

të eturit për liri të lehta.”

Ky varg i fundit është kthesa e madhe e poezisë. Aty Prometeu bëhet njeri, jo titan. Qetësia nuk është mposhtje, por një formë më e thellë e lirisë: ajo që vjen kur ndalon së luftuari për ata që s’e duan shpëtimin.Është refuzimi i lavdisë për një të vërtetë më të qetë.Prometeu nuk pushon së ekzistuari , ai vetëm ndalon së flakëruari për të tjerët.

Poezia e Martikos nuk është thjesht një rikrijim i një miti të vjetër,por një reflektim mbi njeriun e sotëm,në një kohë kur flakët janë kthyer në tym dhe shpëtimtarët, në kujtime të padëshiruara.

Kjo është qetësia pas zjarrit. Jo harresë. Jo humbje, por çlirimi nga iluzioni.

Por mjerë shoqëria njerëzore që i mohon heronj të tillë.

Urime Robert Martiko për këtë prurje sa interesante aq dhe filozofike e poetike postmoderniste dhe ekzistencialiste sëbashku.

Sarandë, më qershor 2025

 

PROMETEU, PAS ZJARRIT

Nuk zbret më si flakë nga shkëmbi,

as nuk kërkon brohorima.

Nga plagët mbeti jo vetëm mishi,

por një heshtje që nuk shërohet me lavdi.

 

E ç’të bëjë me zjarrin? E dhanë për tym.

S’e deshën për dritë që ndriçon kuptime,

por për natë që përvëlon.

 

Titani u kthye, jo për hakmarrje,

por për të ndjerë tokën — siç është.

S’pritej më të merrte fjalën.

Ai vetë nuk donte më të fliste.

 

Njerëzit duan shpëtimtarë për çaste,

jo shoqërues të mendimit të gjatë.

Ai zgjodhi një jetë më të qetë,

mes gurëve që s’presin lavdi.

 

Dhe aty, ku nuk i duhej më të mbante barrën e botës,

u bë i qetë — jo i dorëzuar,

por i lirë nga etja për të shpëtuar

të eturit për liri mendjelehta.