Timo Merkuri

 

Nga Timo Mërkuri

BULKTHI ZHURMËMADH

 

 

Një nga bezdisjet më të mëdha në stinën e verës është kënga e bulkthit me një tingull si e gjinkallës që të cingris nervat në fushë, le më kur të hyn në shtëpi dhe të nervozon gjer në ekstrem. Për ata që nuk e njohin ju sqarojmë se bulkthi është një kandërr si karkalec i vogël, me krahë të errët, që rron zakonisht në vrimat e dheut a të mureve të vjetra dhe që natën nxjerr një zë si të gjinkallës, prej nga ka dalë dhe shprehja “këngë si e bulkthit”, por nuk e mendoja se do e gjeja dhe në poezinë e Fatmir Terziut, madje të paraqitur me një ritëm të këndshëm poetik, si antitezë e këngës së tij: “Dhe erdhi. Dhe mbeti./nga brenda. Hyri nga jashtë/e mbyti gjithë zhurmën nga universi”. Realisht  ka ndodhur që në banesat tona të hyjë befas ndonjë bulkth, të struket diku në errësirë dhe të “mbysë”, jo vetëm gjithë “zhurrmat e universit”, por edhe bisedat brenda shtëpisë, duke u ngritur të gjithë të alarmuar në kërkim të këtij “zhurmaxhiu” të madh “edhe pse shumë i vogël”.

I-Në poezinë e Fatmir Terziut bulkthi simbolizon një ide të vogël, një njeri të vogël por me ndikim të madh në opinion falë “këngës-zhurmë” të tij dhe poeti përdor mjetet artistike për ta shprehur këtë ide.

Bulkthi është një qenie e vogël, por duke u metaforizuar në vargun "Bulkthi shkëlqen nja dy trilion qeliza truri", ai përfaqëson një qenie me "potencial” të madh, me ambicje e synime zotëruese dhe zhurma -këngë e tij, si çdo e keqe në botë mund të pengojnë zhvillime të mëdha ideore apo shoqërore, të cilat përshkruhen me vargun ironizues: “efekti është kaq i mahnitshëm / tallava në vend të këngës”. Ne e kemi shumë të lehtë ta ilustrojmë këtë efekt me ngjarje të kohës, por le të qëndrojmë në fushën e poezisë, pse vargu "e ardhmja mbetet korri” na vë në mendime pse dhe ai “dhe i zhurmshëm edhe aq shpresëdhënës / a kemi zgjedhje?!". Epiteti "zhurmshëm" përshkruan  ndjekjen e të  ardhmes, duke theksuar se ajo është e ngërçur me zhurmë dhe mosqartësi. Për më tepër, fjala "shpresëdhënës" nënkupton se në këtë kaos, ka gjithashtu një ndjesi të lehtësimit, që vjen nga ndjenja se diçka e re po vjen, pse ne  instiktivisht pyetëm veten: a humbën këngët e dashurisë, psherrëtimat e ëmbëla në pagjumësinë e vajzave? A nuk do dalin përsëri trimat nga përallat e legjendat të përleshen me këtë përbindësh  “Rrotullamë si sferë e krijuar” e të shpëtojnë vajzat  e të sjellin përsëri agimet e bardha? Hiperbola “Bulkthi shkëlqen nja dy trilion qeliza truri” na bën të parafytyrojmë ndonjë robot, apo dhe inteligjencë artificiale, sidomos kur lexojmë vargun : “një e njëmijtë e sekondës në garë”, të cilën nuk jemi në gjëndje ta llogarisim. Dhe jemi gati të heshtim të pafuqishëm, kur ja, na bën të buzëqeshim shprehja aq e njohur:”s'bie Faja prej fikut?!”. Pse Bulkthi përshkruhet si "kufomë", që tregon se ai është shumë i vogël, i padukshme dhe i besdisshëm, i vdekshëm ndaj cilësohet me epitet në vargjet: "kufoma e bulkthit ngeci / në mur monument i dhjetë vjetëve/ që grisëm / në shkakun e pritshëm / për një kamxhik ".

Simbolika e shprehur të vargjet “kufoma e bulkthit ngeci/në mur monument i dhjetë vjetëve”, interpretohet si një triumf mbi “bulkthin”, I cili u shndrua në kufomë , por që gjithsesi qëndron te muri monument edhe pse kufomë, duke ndalur kohën të ecë përpara , dhe gjithashtu mund të kuptohet si një reflektim i ndarjes së jetës midis botës materiale dhe atij qëndron pas saj.

Epiteti "vullneti i kamxhikut" përdoret për të ilustruar idenë se në këtë botë të ngërthyer dhe kaotike, një njeri mund të kenë kontroll mbi fatin e tyre duke përdorur vullnetin e tyre për ti drejtuar dhe më pas për ti urdhëruar, siç lindin rrëndom diktaturat.

 

II-Hamendësimi se “bulkthi” mund të të jetë “i vogli vigan” nuk qëndron, pasi ai cilësohet me të gjitha ngjyrat e errëta. Ai është “i/e vogla” ide, e zhurmëshmia që synon të frenojë mendimin dhe lëvizjen  përparimtare, zhvilluese të shoqërisë, ai është individi që manipulon masa. E parë figurativisht në kontekstin poetik, ai është një “kafshëz e vogël dhe e  errët” e skutave të shoqërisë njerëzore, që koha ka provuar së mund të dalë në krye dhe të pengojë ecjen e shoqërisë përpara. Le ti lexojmë me vëmëndje vargjet : “Rrotullamë si sferë e krijuar/pos bulkthit që shëtit në ferra/truri ndjek dhe thjesht është/ajo që rikrijoi sfera” nga të cilat të krijohet ideja e një robotizmi.

III- Poezia “Bulkthi”e Fatmir Terziut ka një qasje filozofike dhe reflektuese ndaj jetës dhe të ardhmes, si shumë poezi të tjera të tij kohëve të fundit.. Autori ka përshkruar një ngjarje të vogël, siç është vdekja e një bulkthi, dhe e ka lidhur me ide më të mëdha për jetën dhe botën rreth nesh. Për shembull, ai tregon se kufoma e bulkthit ngeci në mur monument i dhjetë vjetëve që grisëm, duke treguar se edhe gjërat më të vogla mund të kenë ndikim të madh në jetë. Poeti gjithashtu ndez shpresën se edhe pse ardhmja është e paqartë dhe e pa sigurt, ka gjithmonë mundësi për zgjidhje dhe përparim.

Për sa i përket gjuhës dhe fjalëve të përdorura, Fatmir Terziu shfrytëzon një kombinim të gjuhës së thjeshtë dhe të fjalëve të rralla për të krijuar një klimë të veçantë në poezinë e tij. Fjala "bulkthi" përdoret si metaforë për të përshkruar gjërat e vogla që kanë ndikim të madhe në jetë, ndërsa fjala "kamxhik" përdoret për të paraqitur një jo aqë idenë e vogël dhe të kufizuar se sa mënyrën si vihet në jetë ajo. Një tjetër fjalë që përdoret është "efekti", që tregon ndikimin e një ngjarjeje ose situatë mbi njerëzit dhe botën në përgjithësi.

 Gjuha e përdorur është e thjeshtë dhe e kuptueshme, por me disa fjalë të rralla për të krijuar një klimë të veçantë. Stili i vargut është me rima të fortë dhe përdor metafora, simbole dhe humor për të shprehur ide të ndryshme. Është një poezi që lexohet me interes dhe të ve në mendime për mesazhin e saj filozofik.

 

Sarandë, më 04.maj 2023