REPLIKË ME HUMORESKA
Nga Timo Mërkuri
Kisha
vendosur të mos u përgjigjem shkrimeve të F. Çaushit në lidhje me çertifikimin
nga UNESCO të këngës polifonike me iso si kryevepër shpirtërore e njerëzimit:
[“Albanian folk iso-poliphony” a Masterpiece of dhe Oral and Intagible Heritage
of Humanitu] që e përkthyer në shqip do të thotë: “Polifonia popullore
shqiptare me iso: një Kryevepër e Trashëgimisë Gojore dhe Jomateriale të
Njerëzimit” që në përdorimin e
përditshëm quhet “iso-polifoni”duke nënkuptuar emërtimet e mëparëshme të saj si
këngë vënçe, shumëzërrëshe, polifonike me iso ku përfshihen variantet e gjithë
trevave ku lëëvrohet kjo këngë si Himara, Çamëria, Labëria, Skrapari, Zagoria
Lunxhëria, Myzeqeja, Gramshi etj.
I-Dy
janë arsyet pse pata marrë këtë vendim; e para është se ky sulm i tij gjasme prej atdhetari që i dhimbset
vendi dhe kultura e popullit në thelb ka një “inat” vulgar personal ndaj akademikut Tole, pse ai nuk e ka ftuar të jetë
pjesë e grupit të punës të pregatitjes së dosjes për në UNESCO, sepse ai (sipas
tij) e meritonte pë tre arsye:
-arsye të parë: - për origjinën e
tij (F.Çaushit) nga vendi i polifonisë.
-arsye
të dytë - ka punuar me këngën popullore mbi dyzet vjet, duke organizuar shumë
koncerte polifonike, lëndën muzikore e ka mbledhur direkt në fshatrat dhe
stanet e Labërisë, disa prej tyre i ka regjistruar në TVSH dhe i ka futur edhe
në Teatrin e Operës dhe Baletit, Teatrin e Estradës, Qendrës Ndërkombëtare të
Kulturës, në Korfuz, Janinë, Kozencë etj etj
- arsyeja
e tretë - ai ka ngjitur në kalanë e Festivaleve Folklorike disa këngë cilësore
të epikës dhe lirikës labe (sic). [Fitim Çaushi: “Tjetërsimi i polifonisë
shqiptare” Argjiro 2004 f. 140].
Në
librin tim “Identiteti iso-polifonik” (Milosao 2018 f.31) duke ju përgjigjur
autorit shkruaja: “Duhet të kuptojmë dhe
ka rëndësi të jashtëzako-nëshme që ta kuptojmë, se askush nuk ka mënjanuar
njeri, askush nuk ka mohuar punën dhe kontributin disa vjeçar të njerëzve të
kulturës popullore, askush nuk ka privatizuar dafinat e fitores. Kjo nuk është
fitorja dhe suksesi i një individi të vetëm, ky nuk është suksesi i një brezi
të vetëm. Ky është vlerësim për gjithë brezat shqiptarë në shekuj, për gjithë
kombin shqiptar, sepse kënga është e gjithë kombit dhe jo e një individi. Emrat
individualë nuk kanë asnjë rëndësi. Të gjithë ne shqiptarët jemi triumfatorë me
këtë vlerësim që i bëri UNESCO këngës sonë iso-polifonike”.
Duke
qënë se ky libër i imi ka një kapitull më vete replikë me autorin e
sipërcituar, ku i kam
analizuar gjithë argumentat e tij të librit “Tjetërsimi i polifonisë
shqiptare”, çdo replikë tjetër do ishte një përsëritje dhe ripërsëritje e
argumentave dhe kundërargumentave të shtruara, ashtu siç ndodhi vërtet me
librin e tij “Tri humoreska” (Edlora 2021) si dhe vijuesat.
Arsyeja
e dytë është etike: autori i librit “Tjetërsimi i polifonisë shqiptare ”
shkruan me një fjalor vulgar, që të neverit leximin, qoftë ky libër “studimor”
apo artikull i publikuar në median e shkruar. Përdorimi i një fjalori mbushur
me epitete fyese personale, me të cilat autori ndoshta kujton se lartësohet si kritizer, por që në fakt e përbalt
atë vetë dhe e shndron në një baltovinë gjithë shkrimin e tij. Sa për të
kuptuar densitetin e epiteteve fyese me karakter personal, mjafton tju them se
shkrimi i sipërcituar prej pesë faqesh
kompjuterike ka dyzete e kater epitete të tilla fyese pranë emrave të personave
të ndryshëm.
Për
të mbuluar efektin baltosës të kësaj
gjuhe vulgare, i shoqëron shkrimet me fraza plot përbetime atdhetarie në
mbrojtje të artit dhe kulturës nga shovenistët jugorë etj, por paraqitja e tij si
një nacionalist na kujton vetëm thënien
e Oscar Ëilde se: “Nacionalizmi është streha e fundit e batakçinjve”. Unë personalisht
gjithmon synoj që të hyj në debate intelektuale me “kundër-shtarë” debatues që
janë më lart se unë në dijet shkencore, pse nga debate me ‘ta mund të përfitohet,
por në një debat me argumenta dhe fjalor vulgar, jo vetëm që nuk ke se çtë mësosh,
por rrezikon të biesh në baltovinën e tyre dhe të përbaltesh më kot.
II-
Shkrimi i tij “Sejmenët e beut të iso-polifonisë, në veprim” publikuar te
Gazeta Shqiptare e datës 17 prill 2023 me revoltoi së tepërmi dhe kam disa ditë
që po u shmangem sugjerimeve për zgjidhje ligjore. Në këtë artikull autori fyen me fjalorin më të ulët si: (pseudoartisti
Tole, Tole ndërsen
sejmentët, këta
mercenarë..mediokër, vërsulen si taborë jeniçerësh, lehjeve të këtyre mercenarëve,
sa qesharak bëhen këta mjeranë
të ndërsyer për beteja donkishoteske, mercenar Mihali, Niko mercenarit, sejmenët e beut, hora të tillë, more matrapaz i grupeve folklorike,
megalloman me trurin bosh,
krijimtarinë dështake të x
etj) , fjalor i pa pranueshëm i cili ka vetëm një synim, provokimin e të fyerve
gjer në ekstrem. Ky fjalor është i zakonshëm për atë, madje ai nuk di të
shkruaj ndryshe veçse duke përdorur e sajuar epitete fyese ndaj personit që
debaton, duke synuar që ta tërheqë “kundërshtarin në mendime”në baltovinën e llogjikës
së tij dhe këtë e bën me zë të lartë. Në këtë rast nuk di si mu kujtua një varg
i poetit Ymer Nurka “Zëri yt më vjen si lehje”, të cilin u përpoqa ta largoja
sa më shpejt nga kujtesa, sepse doja të mirësha me lehjen (më falni ) me
epitetet e lehësit (prapë më falni tani dhe në ndonjë rast tjetër që të më ketë
shpëtuar dora) autorit të shkrimit.Unë e kuptoj dhe më vjen keq për ‘të, pse ai
me fjalorin e tij në artikujt
dhe librat që boton tregon kulturën e
tij të mangët dhe edukatën mjerane që ka marë nga familja, por unë nuk e pëlqej
shkeljen e etikës qytetare nga Gazeta
Shqiptare me publikimin e shkrimeve të tilla.
Të
ky shkrim ka edhe një citim extra për mua ku shkruan: “ekonomisti teoricien Timo Këmbaci”,
duke kujtuar se më poshtëron me epitetin e tij fyes “këmbaci”. Më lejoni të
sqaroj lexuesit që nuk më kanë njohur personalisht: Unë jam diplomuar për
financë dhe quhem Timo Mërkuri, por mqse kam një problem shëndetsor te gjuri i
këmbës i cili që më vështirëson ecjen, lehësi ynë ( më falni), patrioti ynë e
quan të drejtë të më cilësojë me një epitet fyes, pse mendon se duke më tjetërsuar
mbiemrin e vendos veten më lart se unë moralisht. Gabohet si gjithmon, unë i kujtoj se mbiemri
im është shumë më i bukur se mbiemri i tij, është mbiemër shqiptar, i cili dëshmon
identitetin dhe origjinën time, flet për një biografi qëndrese ndaj pushtuesve osman dhe për një origjinë fisnikërie shqiptare, çka më jep
të drejtën të flas me krenari për
sheshbetejat ku kanë luftuar të parët e mi. Unë nuk di ç’mund të tregojë
mbiemri i autorit, se ajo që “lexoj” unë nuk është aq entusiazte?
Unë
nuk do ti përgjigjem autorit me të njëjtin nivel fjalori, pse sipas edukatës
dhe kulturës sime dhe duke perifrazuar një poezi të poetit Arben Duka them se: “mua,
duke ecur në rrugë mund të më kafshojë ndonjë qen rrugësh, por unë nuk do
shndrohem në qen që ta kafshoj atë”. Është detyra e bashkisë që të vrasë apo
grumbullojë qentë rrugaçë, që këto kohët e fundit janë bërë shumë lehës dhe
besdisës për qytetarët. Unë kam detyrë vetëm ti paguaj në rregull taksat e bashkisë.
III-Përsa
u përket akuzave që bëhen te
shkrimi mësipërm, po ju sqaroj se autori
gabohet qysh në termat që përdor në titull: kënga jonë vënçe (polifonike me
iso, shumëzërrëshe etj) nuk i njeh “bejlerët” dhe “çaushët” dhe në asnjë varg të
saj nuk i lartëson e përjetëson ata. Arsyeja është shumë e thjeshtë, kënga jonë
vënçe është shumë më e herëshme se ardhja dhe krijimi i kastës së bejlerëve dhe
shërbëtorëve të tyre, çaushët dhe se ata erdhën me aradhat pushtuese, me urë të
ndezur në dorë për të djegur edhe këngën tonë. Unë jam nga Piluri i Himarës,
lindur e ritur në Sarandë dhe nuk kam patur mundësi të mësoj turqishten, por në
fjalorët tanë kam mësuar se: “Bej”
është titull i vjetër turk për qeveritarin e një krahine dhe më pas titull fisnikërie
më i ulët se i pashait, “çaush” quhej një nënoficer pranë një oficeri të lartë
ose një komandanti për të kryer detyra të ndryshme, psh çaushët ngrinin çadrat.
Pra një tip Sanço Pança.
Fjalori i shkrimit plot epitete fyese është
pasojë e një kulture pushtuesi turk, fjalor zënkash mejhanesh dhe jo debat
intelektual, aq më tepër kur i adresohet një akademiku të suksesshëm. Autori
shkruan: “partiturat e veprave muzikore të A. P., peshojnë më
shumë se sa N.M. dhe V.T. së bashku” duke
manife-stuar kështu konceptin turkoshak të matjes së kulturës me okë.
Frazës
që autori shkruan se: “As N. dhe as sejmenët e tjerë të T.,
nuk e kanë aftësinë kulturore të vlerësojë faktet dhe argumentet që janë
trajtuar në simpozium”
unë do ti drejtohesha me pyetjen: Cilat fakte dhe cilat argumenta? Sajesat
tuaja që u shpallën si zbulime të veprimtarisë të grupeve armiqësore në
kulture, letërsi dhe art, të cilave ju dhanë disa përgjigje? Ju kemi adresuar
disa shkrime, pse me ju do miremi gjithë ditën? Të tjerë punojmë, ju rrënkoni
me ëh, ëh dhe ankoheni që u lodhët e “s’ju paguam”sa duhet. Po ju risqarojmë
dhe njëherë, të tjerët punojnë dhe i sjellin atdheut çertifikime me kurorë
mbretëreshe mbi krye, ju ja bëni ëh e ëh duke u përpjekur tja hiqni atë kurorë
nga kryet mbretëreshës sonë, këngës polifonike me iso.
Autori leh e thotë: “tjetërsimet antikombëtare; prejardhjen e polifonisë shqiptare nga
sirenat greke…”. Ky jo vetëm që leh, por edhe për të lehur nuk di, pse këtë
tezë, këtë teori, së pari e ka sajuar, e ka lehur vetë ai, sepse askund nuk është
shkruar kjo nga akademiku jo e jo, por as nga ndonjë autor tjetër shqiptar kjo
origjinë e këngës sonë iso-polifonike nga sirenat. Kjo nuk gjendet në asnjë
shkresë, në asnjë formulim teorik, në asnjë literature, në asnjë dokument shtetëror.
Kjo është vetëm në .. mëndjen e tij dhe
e ka lehur, (ndjesë) shpërndarë si zbulim. Përvoja tregon se ky lehës, autor sajon
fraza e shprehje të tipit: “bizantin isosi”, përkthen gabim nga anglishtja
fraza dhe shprehje (si vetë teksti i çertifikatës së UNESCO-s, apo shprehjen “The
term iso is related to the ison of Byzantine church music and refers to the
drone accompanying polyphonic singing” e
cila “është një shpjegim për emrin shkencor të kësaj forme të kënduari, dhe nuk
ka lidhje me me origjinën e formës vetë” (A. Vehbiu) dhe duke e interpretuar
sikur aty bëhet fjalë për origjinën e iso-s apo të këngës me iso, ngre
“alarmin” për zbulimin e “agjentëve” në shërbim të të huajve, madje kjo gafë e
tij, vihet në qendër të punimeve të një farë simpoziumi, i cili për të miratuar
rezolutën e tij kërkon firma me tellall “nëpër fshat” e me mesazhe celulari. Autori i mësipërm
nuk e di që akuzuesi ka barrën e provës së fakteve: paraqitni dokumentin ku është
pasqyruar “origjina e këngës sonë polifonike me iso” nga sirenat greke, në rast
të kundërt ju sugjeroj të mos rreni më, pse populli thotë që “rrena nuk
mbulohet me fjalë”.
Akuzat
e pa mbështetura me prova quhen thjeshtë shpifje dhe artikull shkruesi mer
statusin e një shpifësi të rrëndomtë, por mqse kjo shpifje ka natyrën e një
fyerje dhe kjo fyerje bëhet publike, në një shoqëri demokratike ajo trajtohet
si një vepër penale. Autori ka shpëtuar gjer më sot sepse: mqse e njohin të tërë,
askush nuk e mer seriozisht.
Artikullshkruesi leh si fakt të një “tradhëtie
kombëtare”, madje zbulon një grup tradhëtarësh kur citon:”sejmenët e tij pranojnë, se kufiri jugor midis Shqipërisë dhe Gërqisë
fillon në “Qafë Botë” por harron të na japë dokumentat e deklarimit të kësaj
tradhëtie, pse nuk është në gjëndje të dallojë ndryshimin e termit “kufiri
shtetëror” dhe “kufirin etnokulturor”.
Unë
nuk e kuptova frazën e lehur se: “Sejmenët e beut të “isopolifonisë
mohojnë veprën monumentale të akademikut Pëllumb Xhufi” sepse emri dhe vepra e tij e
nderuar prej meje nuk më ka dalur përpara në asnjë rast te ky debat. Po ashtu më bëri përshtypje te artikulli i mësipërm
fraza : “ .x.. nuk krahasohet as me
Mjeshtrin e Madh Bajram Lapi..” të cilin unë nuk e njoh personalisht, por
mu kujtua se në një intervitë në radio zotëria kishte thënë tekstualisht se:
”..në vitin 1600 Bah kishte ardhur në Vlorë, ku kishte dëgjuar ..këngë (labe),
në një kohë që në atë vit (1600) nuk kishte lindur as babai i kompozitorit të
famshëm, pse i shkreti Bah [Johann Sebastian Bach (21 March 1685- 28 July 1750)
shën. im. T.M.)] do lindte vetëm pas …85 vjetësh dhe asnjëherë në jetën e tij
nuk do vinte në Shqipëri, madje unë dyshoj nqse e kishte dëgjuar ndonjëherë
emrin e vendit tonë.
Për
sa më sipër të gjitha sa shkruan autori, nuk di pse më vijnë në vesh
si…”lehje”. Sigurisht për “faj” të poetit Ymer Nurka, por mos u mërzitni se do
merrem përsëri me këtë lehës. Kur shejtani fle, çpate që e zgjove?
Sarandë, më 25 prill 2023
No comments:
Post a Comment