Timo Merkuri

 

MË SHUMË SE KONKURRUES

 

Nga Timo Mërkuri

I-Qysh në leximin e parë vërehet se poezia "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" e Fatmir Terziut mund të kategorizohet si një poezi simbolike me elementë imazhistë dhe metaforikë. Re4alisht kjo poezi është e vështirë të përcaktohet në një kategori të vetme, pasi ajo përdor shumë elementë poetikë për të shprehur ndjenjat dhe ide të thella dhe ca më tepër ndërlidhja e tyre. Megjithatë, simbolet janë thelbësore në këtë poezi pasi pikërisht ato përdoren për të shfaqur një mesazh të thellë për kalimin e kohës, humbjen e vlerave dhe ndryshimet në jetë. Për këtë arsye, mund ta quajmë këtë  një poezi simbolike me karakteristika imazhiste dhe metaforike.

Në një vështrim më të vëmëndshëm të saj konstatojmë se metaforat dhe imazhet, ndërsa janë elementë kyçe të poezisë "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" të Terziut, shërbejnë për të thelluar dhe përmbushur simbolikën e poezisë. Le ta shohim këtë dukuri qoftë dhe te vargu: “Kur dëbora ia shkuli flokët bardhësisë” ku:

Dëbora është një metaforë që përfaqëson kohën, ndryshimet dhe transformimin. Ajo është një element natyror që ndryshon pamjen e ambientit dhe këtu shfaqet si një simbol i kohës dhe ndikimit të saj në jetën e personazheve.  Vargu: “Dëbora ja shkuli flokët bardhësisë” paraqet ndryshimin dhe humbjen, ku:

“Flokët bardhësisë” janë metafora për pastërtinë, pafajësinë dhe fëmijërinë dhe përfaqësojnë një periudhë jete të pafajësisë dhe identitetin e thjeshtë dhe të pastër, fëmijërinë. Duke përdorur këtë metaforë, poezia bën një krahasim mes flokëve të bardhë dhe ndjenjave të pastërta dhe pastërtisë dhe ndryshimeve që ndodhin me kalimin e kohës.

Imazhi: "Dëbora tashmë ka harruar dhe veten"  shpreh idenë se koha ka harruar natyrën e saj të vërtetë dhe se shoqëria e sotme nuk e kujton më atë. Po ashtu imazhi "Dhëmbët / që ngrinë prej ftohtësisë” përshkruan vuajtjen dhe ndryshimet në trupin e personazheve.

Simbolet e celularëve dhe politikës:"Netëve që sjellin errësirën ngadalë / në skutën e një bote të ftohët / heshtin / fshihen numrat në celularë", ku  këto imazhe dhe simbole përfaqësojnë izolimin dhe humbjen e komunikimit të thellë në shoqërinë moderne dhe përdorimin e teknologjisë për të izoluar veten.

Pra, metaforat dhe imazhet janë të rëndësishme për të shprehur thelbin e poezisë dhe për të ndihmuar lexuesin të kuptojë mesazhin dhe emocionet që autorit dëshiron të komunikoje. Ato ndihmojnë në krijimin e një pasqyre të thellë të realitetit dhe për të bërë poezinë më të pasur dhe të thellë në kuptim.

Në thelb: poezia përdor një kombinim të thellë të simboleve, imazheve dhe metaforave për të shprehur një mesazh të pasur dhe kompleks mbi ndryshimet në jetë, humbjen e vlerave të fëmijërisë dhe sfidat e shoqërisë moderne. Ky hibriditet mes elementëve të ndryshëm poetikë kontribuon në thellësinë dhe kompleksitetin e poezisë së Fatmir Terziut.

 

II-Poezia "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" e Terziut ka një ton mëdyshjeje dhe reflektimi në lidhje me ndryshimet e kohës dhe si ato kanë ndikuar në identitetin dhe vlerat e njerëzve. Nisur qysh nga titulli i poezisë "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" themi se është një titull i veçantë që ka një thelb të thellë dhe është një përmbledhje e mesazhit kryesor të poezisë.

"Mashtrohen flokët": Kjo pjesë e titullit mund të lidhet me temën e ndryshimeve dhe humbjes së autenticitetit. Termi "Mashtrohen" sugjeron diçka që po sakrifikohet ose po zhduket në mënyrë të padobishme. Në kontekstin e poezisë  flokët janë një simbol i identitetit, ndaj përdorimi i tyre në titull është i rëndësishëm për të shprehur ndryshimet që ndodhin në jetën e personave.

"Bëhen të bardhë": Kjo pjesë e titullit paraqet një ndryshim të dukshëm në ngjyrë, nga ngjyra origjinale e flokëve (e zinj ose e errët) në ngjyrën e bardhë, ku ngjyra e bardhë e flokëve është shpesh simbol i pleqërisë. Në kontekstin e titullit, ajo mund të përfaqësojë një lloj trasformimi, ndryshimi  të personalitetit, por edhe ikjen, kalimin e kohës.

Pra, titulli "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" sugjeron një proces transformi-mi dhe humbjeje të vlerave të autentike, të shoqëruara me një përpjekje për të rikthyer diçka të humbur. Kjo lidhet ngushtë me tematikën e poezisë, e cila trajton ndryshimet në jetë dhe humbjen e vlerave tradicionale dhe autenticitetit në shoqërinë modern, madje dhe paraqet një kontrast midis të kaluarës dhe të tashmes, midis pastërtisë dhe ndryshimit, dhe sugjeron një ndjenjë të humbjes, kalimit të kohës, dhe nostalgjisë.

III-Poezia fillon me një imazh të fuqishëm, ku dëbora ia shkuli flokët bardhësisë. Thamë më sipër se flokët bardhë janë simbol i pleqërisë, përvojës, diturisë dhe gjendjes së pastër, por këtu poeti thotë që “dëbora ja shkuli flokët bardhësisë” pra një bardhësie tjetër. Në këtë kontekst, dëbora që i shkuli flokët bardhësisë mund të interpretohet si një metaforë e kohës që kalon dhe ndryshimet që vijnë me të.

 

 

Nostalgjia dhe humbja e fëmijërisë:

Poezia shfaq një ndjesi të thellë nostalgjie për fëmijërinë dhe përvojat e saj të pafajshme. Gjyshja që rrëfen përrallë dhe këndon ninullë paraqet një kujtim të ngrohtë të kohës së fëmijërisë. Poeti tregon se ata mendonin se do të ishin gjithnjë fëmijë dhe do të mblidhnin ëndrrat e tyre të pafundme në torba të mëdha. Ky është një imazh i pasur në emocion dhe nostalgji për kohën kur jetonim me ndjenjën e lirisë dhe pasurisë së thjeshtë.

 

Ndryshimet në jetë:

Përshkrimi i transformimit të dëborës në akull dhe ngricë simbolizon ndryshimet në jetë , që mund të interpretohet si tranzicion nga një fëmijëri e pafajshme dhe e lumtur në një moshë të rritur ku përballemi me sfida të ndryshme. Dhëmbët që ngrijnë prej ftohtësisë përshkruajnë rrezikun dhe vuajtjen e kohës së rritjes.

 

Realiteti i sotëm:

Poezia përfundon me një portret të realitetit të sotëm, ku dëbora nuk është më e bardhë, por është ngjyer me imazhin e imituar në ekran. Kjo paraqet humbjen e autenticitetit dhe ndikimin e medias moderne në perceptimet tona. Poeti tregon se koha i ka ndryshuar shoqëritë, dhe ata janë të mbyllur në botën e tyre të ftohët, duke humbur interesin për çështje të thella dhe duke u përqendruar vetëm në politikë dhe politikanë. Pra poezia është me një kuptim më të thellë se sa e mendojmë në një lexim të parë

Kjo poezi e Terziut duhet lexuar më thellë nga “një thinjje flokësh”pasi ajo thekson humbjen e identitetit dhe autenticitetit (teksa dëbora tashmë nuk është e bardhë, por flokët e njerëzve mashtrohen dhe imitojnë ngjyrën e dëborës). Ky element shpreh ndjenjën e humbjes së autenticitetit dhe individualitetit ndaj ndikimeve të jashtme dhe presioneve sociale, pse njerëzit po ndjehen të detyru-ar të ndjekin trendet e shoqërisë moderne dhe të braktisin vlerat tradicionale.

Në strofën e fundit, autori përshkruan një atmosferë të izolimit dhe mungesës së komunikimit të thellë në shoqërinë moderne. Njerëzit flasin me veten vetëm për politikë dhe politikanë, duke harruar të komunikojnë për çështje të tjera që kanë rëndësi për jetën e tyre. Kjo paraqet një qortim ndaj humbjes së lidhjeve të njerëzve dhe ndjenjës së mohuarisë së komunikimit të vërtetë dhe të lidhjeve të ngushta shoqërore.

Pra, kjo poezi e Fatmir Terziut është një reflektim mëdyshës dhe melankolik ndaj ndryshimeve të shoqërisë dhe kohës së tranzicionit, ajo thekson humbjen e vlerave tradicionale dhe autenticitetit teksa njerëzit përpiqen të përballen me një realitet të ndryshuar dhe të ndikuar nga mediat moderne dhe politika.

 

IV-Poezia"Mashtrohen flokët bëhen të bardhë"  e Terziut duhet lexuar dhe në aspektin psikologjik dhe filozofik dhe mund të interpretohet nëpërmjet thelbit të ndjenjave të individëve e shqyrtimit të thellë të marrëdhënies së tyre me kohën, identitetin, dhe shoqërinë. Le të shohim disa analiza në këtë drejtim:

Aspekti Psikologjik:

Poezia përdor nostalgjinë si një ndjesi themelore që ka për qëllim tërheqjen e lexuesit në kujtimet e tyre të fëmijërisë dhe periudhën kur jeta ishte e thjeshtë dhe e pastër, nostalgji që mund të lidhet me psikologjinë e humbjes, ku njerëzit ndihen tërhequr nga kujtimet e periudhave të kaluara dhe i kujtojnë ato me ngushëllim.

Aspekti psikologjik përfshin edhe reflektimin e individëve mbi ndryshimet në jetën e tyre dhe mungesën e stabilitetit. Ndryshimi i ngjyrës së flokëve si një simbol i ndryshimeve personale dhe mungesës së stabilitetit mund të krijojë dhe shfaqë ndjesi të pasigurisë dhe ankthit te individët.

Aspekti Filozofik:

Poezia trajton temën filozofike të kohës dhe identitetit, ku përmes transformimit të dëborës në akull dhe ndryshimeve të tjera të natyrës, ajo sjell në vëmendje ideën se koha ndikon thellë në identitetin tonë dhe mënyrën se si ne e shohim veten. Aspekti filozofik shfaqet në përdorimin e metaforës së flokëve që mashtrohen dhe imitojnë. Kjo mund të reflektojë idenë filozofike të autenticitetit dhe presionit të shoqërisë për të konformuar. Poeti ngre pyetje mbi se si shoqëria e sotme detyron njerëzit të "mashtrohen" dhe të humbin autenticitetin e tyre.

Vargjet e kësaj poezie përcjellin një mesazh filozofik për rëndësinë e komuniki-mit të vërtetë dhe lidhjeve të thella ndërmjet njerëzve. Humbja e komunikimit të thellë dhe ndryshimi i fokust nga çështje të thella drejt politikës dhe konsumit të mediave mund të shihet si një kritikë ndaj mungesës së lidhjes njerëzore të vërtetë.

 

V-Poezia "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" nga Fatmir Terziu vlerësohet si një poezi e karakterizuar nga metaforat, simbolet, dhe imazhet. Ajo përdor këto elementë poetikë për të shprehur ide dhe emocione në një mënyrë të thellë dhe të ndërgjegjshme. Eelementët që e bëjnë këtë poezi të vlerësohet si metaforike, simbolike, dhe imazhiste janë:

 

Metaforat: Poezia përdor metaforat për të shprehur ndryshimet në jetë dhe shoqëri. Për shembull, dëbora që ia shkuli flokët bardhësisë është një metaforë për kalimin e kohës dhe humbjen e pastërtisë së fëmijërisë.

Metafora: "Kur dëbora ia shkuli flokët bardhësisë" shfaq kalimin e kohës dhe humbjen e pastërtisë., "dhëmbët / që ngrinë prej ftohtësisë" shfaq ndryshimin dhe vuajtjen që vjen me rritjen.

 

Simbolet: Simbolet janë përdorur në mënyrë të dukshme në poezi. Flokët bardhë janë një simbol i pastërtisë, përvojës, dhe moshës së plakjes. Akulli dhe ngricë paraqesin ndryshimet dhe ftohtësinë e jetës së rritjes. Simbolet: "flokët bardhësisë" shfaq pafajsinë dhe  pastërtinë,autencitetin. Ndërsa simboli"dëbora u bë akull dhe ngricë" - shfaq ndryshimet dhe të vështitë në jetë.

 

Imazhet: Poezia përshkruan pamje dhe situate që ndihmojnë të ndërtohet një imazh emocional dhe vizual. Këtu përfshihen imazhet e dëborës, flokëve, dhe dhëmbëve që janë përdorur për të përforcuar thelbin dhe emocionet e poezisë.

Imazhet: "flokët bardhësisë" -shfaq imazhin e flokëve të bardhë që shkrihen përshkruan ndjeshmërinë dhe pastërtinë e fëmijërisë., ndërsa "dhëmbët / që ngrinë prej ftohtësisë" – shfaq vuajtjen e trupit në mënyrë shqetësuese.

Vargu "dëbora tashmë ka harruar dhe veten / ka vite që nuk ka zbardh / flokët që ia shkuli bardhësisë po treten" -ku imazhi i dëborës që ka harruar identitetin e saj dhe që po shkrihet përshkruan ndryshimin dhe humbjen e vlerave tradicionale.

 

Dukshëm poezia "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" është e vlerësohet për karakteristikat e saj metaforike, simbolike, dhe imazhiste, të cilat ndihmojnë në komunikimin e thelbit të saj dhe në krijimin e një përvoje të thellë poetike për lexuesin.

 

 

VI-Poezia "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" e Fatmir Terziut është një shembull i poezisë moderne shqiptare  me qasje në poezinë moderne europiane. Poetët modernë europianë janë të njohur për stilin e tyre të veçantë dhe tematikën e ndryshme që shqyrtojnë në poezinë e tyre. Poezia moderne europiane ka një gamë të gjerë të stilave, temave dhe qasjeve. Disa nga poetët modernë europianë të njohur si T.S. Eliot, Pablo Neruda, Paul Celan  dhe shumë të tjerë janë të njohur për eksperimentimin me gjuhën, stilin dhe për të trajtuar tematika të ndryshme si dashuria, politika, historia, dhe emocionet e njerëzve.

 

Është e rëndësishme të theksohet se poezia moderne shqiptare, përfshirë poezinë e Fatmir Terziut, ka potencial të madh për të gjetur vend në skenën e poezisë europiane në të ardhmen. Poetët shqiptarë kanë pasur një kontribut të rëndësishëm në letërsinë e botës dhe janë njohur për aftësitë e tyre krijuese dhe sensin e thellë artistik. Në këtë kontekst një poet si Fatmir Terziu mund të përfaqësojë një zë të ri dhe të freskët në poezinë europiane me tematikën dhe stilin e tij të veçantë.

 

VII-Stili poetik i Fatmir Terziut në poezinë "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" është i veçantë e personal, dhe nuk është e lehtë të krahasohet me një poet europian specifik. Megjithatë, ka disa ngjashmëri me poetë europianë të njohur në disa aspekte:

Metafora dhe Simbole: Stili i Fatmir Terziut përdor metafora dhe simbole të forta për të shprehur ide dhe emocione thelbësore. Ky aspekt i stilit të tij mund të krahasohet me poetët e njohur simbolistë si Arthur Rimbaud ose Paul Verlaine, të cilët gjithashtu përdorën simbole dhe metafora për të shprehur ndjenjat dhe ide të tyre.

Reflektimi mbi Kohën dhe Identitetin: Poetët europianë modernë si T.S. Eliot janë të njohur për reflektimin e tyre mbi kohën dhe ndikimin e saj në identitetin njerëzor. Edhe Fatmir Terziu në këtë poezi trajton këto tema në një mënyrë të ngjashme.

Përdorimi i Detajeve të Kujtesës: Stili i Terziut përdor detaje të kujtesës dhe kujtimet personale për të krijuar një ndjesi të thellë nostalgjie dhe reflektimi. Ky element i stilit mund të krahasohet me poetë të tjerë europianë që përdorin kujtimet dhe detajet personale për të përshkruar emocione dhe ide të tyre.

Megjithatë, është e rëndësishme të kuptohet se stili poetik i Fatmir Terziut është i tij i veçantë dhe nuk është e lehtë të krahasohet me një poet specifik europian. Ai ka një zë të vetin dhe shpreh një perspektivë të vetën të shoqërisë dhe kohës së tij nëpërmjet poezisë.

 

VIII-Natyrshëm lind pyetja : a është poezi moderne poezia "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë" e  Fatmir Terziut? Pa marrë rolin e një arbitri themi se po, mund të quhet një poezi moderne, dhe këtu japim disa arsye për këtë:

 

Stili i Shprehjes: Stili i shprehjes dhe gjuha e përdorur në poezinë e Terziut është  i përdorur në poezinë moderne. Përdorimi i metaforave, simboleve dhe imazheve komplekse për të shprehur ndjenjat dhe ide të thella është një karakteristikë e kësaj të fundit.

 

Trajtimi i Temave Aktuale: Poezia trajton tematika që janë relevante për shoqërinë moderne, duke përfshirë ndryshimet shoqërore, ndikimin e kohës në identitet, dhe mungesën e vlerave tradicionale. Këto janë tema të përbashkëta në poezinë moderne që reflektojnë sfidat dhe kompleksitetin e kohës së sotme.

Struktura dhe Forma e Lirë: Poezia e Terziut ka një strukturë të lirë dhe nuk ndjek një skemë të rregullt të rimeve apo strofave. Kjo është një karakteristikë e shpeshtë në poezinë moderne, ku poetët shpesh lënë mënjanë normat tradicionale të poezisë në favor të lirive kreative dhe shprehjes personale.

Sensibilizmi Emocional: Poezia shfaq ndjenja të thella dhe emocione të autorit në një mënyrë të ndjeshme. Ky sensibilizëm emocional është një tipar i shpeshtë në poezinë moderne, ku poetët përdorin poezinë për të shprehur mendime të thella dhe ndjenja personale.

Një tjetër karakteristikë e të qënit moderne të kësaj poezie është përdorimi i teknologjisë moderne dhe të ndryshimeve shoqërore si tema. Ndërkohë që poezitë tradicionale janë shpesh të fokusuar në natyrën, dashurinë, apo mitet, poezitë moderne përfshijnë ndikimin e teknologjisë, urbanizmit, dhe ndryshi-meve komplekse shoqërore. Në poezinë "Mashtrohen flokët bëhen të bardhë," përmendet përdorimi i celularëve dhe bisedave për politikë, duke treguar një ndikim të dukshëm të shoqërisë moderne në jetën e personazheve dhe autorit.

Në poezinë moderne, përdorimi i gjuhës dhe strukturës së saj është shpesh eksperimentues dhe inovativ, element që vërehet  në poezinë e Fatmir Terziut. Ajo ndryshon nga poezitë tradicionale të strukturuara dhe me skema të rregullta të rimeve, duke përdorur një formë më të lirë dhe përdorimin e stilistikave të ndryshme për të shprehur thelbin dhe emocionet e poezisë.

 

Përfundimisht, poezia moderne shpesh është një mënyrë për poetët të shprehin pikëpamjet, ndjenjat, dhe reflektimet e tyre të thella mbi shoqërinë dhe botën e tyre dhe vlerësojmë se kjo poezi e Fatmir Terziut( dhe përgjithësisht poezia e Terziut) përmbush këto kriter për të cilat mund ta klasifikojmë atë si një poezi modern, madje dhe tepër të suksesëshme dhe për këtë duhet ta përshëndesim sinqerisht. Qoftë dhe vetëm për përfaqsimin europian që na bën.

 

 

Sarandë, më shtator 2023

 

 

Mashtrohen flokët bëhen të bardhë

Nga Fatmir Terziu

Kur dëbora ia shkuli flokët bardhësisë

Gjyshja na rrëfente përrallë

e na këndonte ninullë

ne rendnim hapësirës

kujtonim se do të ishim gjithnjë fëmijë

mblidhnim ëndrrat tinëz

në torba të mëdha

t'i shpërndanim lirisht botës pa kufij.

 

Kur dëbora u bë akull dhe ngricë

stërvisnim këmbët

se koha na kujtoi një ditë

dhëmbët

që ngrinë prej ftohtësisë

teksa shkruajmë tashmë memorjet

udhëve të gjata të pafundësisë

me një shije ndryshe nga akulloret

e fëmijërisë.

 

Ndodh sot që dëbora të na ngjyej flokët

me pamjen që imitohet në ekran

koha na struk shokët

netëve që sjellin errësirën ngadalë

në skutën e një bote të ftohët

heshtin

fshihen numrat në celularë

e ne flasim me veten vetëm për politikë

dhe politikanë,

që bardhësinë na e kanë vrarë.

 

Dëbora tashmë ka harruar dhe veten

ka vite që nuk ka zbardh

flokët që ia shkuli bardhësisë po treten

po flokët tanë e imitojnë pa fjalë

mashtrohen,

bëhen të bardhë.